Ước tính có 18,7% người trưởng thành bị rối loạn khí sắc hoặc lo âu được kê nhiều đơn có chất dạng thuốc phiện trong năm qua, so với chỉ 5% người lớn không có chẫn đoán như vậy.
Có một mối quan hệ mạnh mẽ và tăng cường giữa bệnh tâm thần, đau và giảm đau được chỉ định dùng chất dạng thuốc phiện. Một số nghiên cứu đã chỉ ra việc sử dụng chất dạng thuốc phiện cao hơn ở những người bị rối loạn tâm thần nhưng việc sử dụng này chưa được xem xét cẩn thận. Một nghiên cứu được công bố của tạp chí Hội Y học gia đình Mỹ cho thấy hơn một nửa số đơn thuốc có chất dạng thuốc phiện cho người lớn ở Mỹ mỗi năm dùng cho những người được chẩn đoán rối loạn khí sắc hoặc lo âu.
Những phát hiện này ước tính rằng người lớn bị rối loạn khí sắc hoặc lo âu nhận được 60 triệu trong số 115 triệu đơn thuốc có chất dạng thuốc phiện hàng năm.
"Điều quan trọng là phải nói rằng nghiên cứu này xem xét các đơn thuốc hợp pháp; nó không đánh giá hoặc đưa ra bất kỳ gợi ý nào về bệnh tâm thần và lạm dụng chất dạng thuốc phiện," nghiên cứu viên chính Ts. Matthew Davis, Trợ lý giáo sư tại Khoa Hệ thống, Dân số và Lãnh đạo tại Đại học Điều dưỡng Michigan. "Nhưng các đơn thuốc này là cách thức các chất dạng thuốc phiện xâm nhập vào xã hội, vì vậy điều quan trọng đối với chúng ta là định lượng dòng chảy các đơn thuốc ở cấp quốc gia để giúp hướng dẫn các hướng dẫn lâm sàng và các quyết định chính sách".
Để xem xét mối quan hệ giữa các rối loạn khí sắc và rối loạn lo âu và sử dụng chất dạng thuốc phiện theo toa, các nhà nghiên cứu tập trung vào "người dùng chất dạng thuốc phiện" - những người này đã mua ít nhất hai đơn thuốc chất dạng thuốc phiện trong một năm.
Các tác giả nhận thấy rằng 18,7% người trưởng thành có rối loạn khí sắc hoặc lo âu mua nhiều đơn thuốc chất dạng thuốc phiện trong năm qua, so với chỉ 5% người lớn không có chẩn đoán như vậy. Sau khi điều chỉnh cho các yếu tố dân số xã hội và sức khỏe, người lớn có rối loạn khí sắc hoặc lo âu có tỷ lệ gấp 2,08 lần được phân loại là người dùng chất dạng thuốc phiện.
Một khi bệnh nhân được cho dùng chất dạng thuốc phiện, họ có thể nhận thấy sự giảm đau và cải thiện tâm trạng và sau đó họ khó có thể chống lại việc ngừng chất dạng thuốc phiện. Bệnh nhân thậm chí có thể không ý thức được khí sắc cải thiện, nhưng họ có nhiều khả năng cố gắng tiếp tục dùng thuốc", John Renner, Gs. Tâm thần học ĐHYK Boston và Phó chủ tịch Hội đồng Tâm thần nghiện của APA cho biết.
Ketamine và các dẫn xuất có tác dụng giảm thiểu các triệu chứng trầm cảm trong thời gian ngắn, song dễ dẫn đến nghiện nếu không có sự kiểm soát của bác sĩ.
Theo Viện Khoa học Thần kinh Thái Bình Dương, liệu pháp ketamine được sử dụng để điều trị chứng trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng sau chấn thương, đau mãn tính, các vấn đề về ma túy, rượu và nhiều bệnh khác. Nếu không tuân thủ sự chỉ dẫn của bác sĩ, người bệnh có thể phát triển tình trạng lạm dụng hoặc nghiện.
Ketamine bắt đầu được đưa vào sử dụng tại Bỉ những năm 1960 như loại thuốc gây mê cho động vật. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cũng phê duyệt thuốc cho mục đích này vào năm 1970. Trong một số trường hợp, nhân viên cấp cứu có thể tiêm nó cho bệnh nhân đang kích động, có ý định tự tử. Đây cũng là cách tiến sĩ Ken Stewart nhận ra rằng ketamine có tác dụng mạnh mẽ chống trầm cảm, tự tử.
Ở dạng thuốc chống trầm cảm, ketamine còn được gọi là esketamine (Spravato), được dùng dưới dạng xịt mũi. FDA đã phê duyệt thuốc vào năm 2019 cho chứng trầm cảm khó điều trị. Tuy nhiên, các hướng dẫn đều yêu cầu sử dụng "dưới sự giám sát cảu bác sĩ".
Hiệu quả của thuốc lần đầu được chứng minh trong điều trị ngắn hạn, giúp giảm thiểu triệu chứng trầm cảm. Nghiên cứu dài hạn cho thấy ketamine dạng xịt mũi giúp người dùng thuyên giảm ổn định triệu chứng 16 tuần sau điều trị.
Một lọ ketamine được sử dụng trong cơ sở nghiên cứu ở Mỹ, tháng 7/2018.
Dù vậy, ketamine không phải liệu pháp điều trị đầu tiên cho bệnh trầm cảm. Nó thường được sử dụng khi các phương pháp lâu đời khác không còn hiệu quả. Thực tế, dùng ketamine được bác sĩ tâm thần tính đến như là liệu pháp cuối cùng, khi các loại thuốc khác thất bại.
Các tác dụng phụ xảy ra ngay sau khi điều trị gồm cảm giác phân ly (tâm trí và cơ thể tách biệt). Điều này đôi khi kéo dài đến mức nhiều bệnh nhân có "trải nghiệm ngoài cơ thể", chẳng hạn cảm thấy một số bộ phận như chân, tay không còn thuộc về mình. Những người khác có trải nghiệm "hòa tan bản ngã", tức là cảm giác đồng nhất với những thứ xung quanh, thường đi kèm với nỗi sợ hãi, hoảng loạn. Ketamine cũng có thể gây ra chóng mặt, thay đổi nhận thức, buồn nôn hoặc nôn, lo lắng, ù tai, cao huyết áp hoặc nhịp tim nhanh.
Sử dụng ketamine với liều lượng cao, không có sự giám sát của bác sĩ dễ gây nghiện hoặc lạm dụng thuốc. Những người có tiền sử nghiện ma túy có thể đối mặt với rủi ro lớn hơn.
Nguồn: BV Tâm thần TPHCM; Healthline, NHS, WebMD.
